Kapitechnieklisme

(augustus 2010)

Ik word oud. Ik ga over vroeger lullen.

Vroeger. Heel vroeger. Toen stond ik ooit eens in het postkantoor aan de hand van mams. Ik keek wat beduusd om me heen wat al die kennelijk heel belangrijke mensen nou allemaal precies aan het doen waren. Ze droegen uniformen van de post en keken heel erg gewichtig dus dat moest wel echt belangrijk zijn. Dromend over de toekomst (eigenlijk zou ik astronaut worden. En daarna voetballer) liep ik met mams over een door een dubbele bomenrij geflankeerde straat in een Landgraafs stadsdeel. Terug naar huis. Dit stuk wereld zag ik toen elke dag op weg naar school. Die school lag in de buurt van het postkantoor. Om de hoek lag een friture waar in de basisschoolpauzes stiekem friet gehaald werd en de door het ouderlijk gezag gesmeerde en door jeugdige schavuiten vervolgens weggegooide boterhammen zich opstapelden in een prullenbak. Er waren een paar raampjes die op regelmatige basis ingekegeld werden met stenen en een tuin met grote struiken waar een enge kerel achter scheen te wonen. Het leven was toen stukken simpeler.

---

Nu is het allemaal wat complexer. Met werk en geld en huizen enzo. Als ik weer eens vanuit Amsterdam besluit af te zakken richting zuiden verdwaal ik wel eens daar in Landgraaf. Inmiddels zijn zowel school als postkantoor verdwenen. Het enige dat echt constant lijkt te zijn, zijn de eeuwige matpartijen bij de lokale boerendisco waar doorgesnoven discotypes ruzie maken met Marokkaantjes in patserige auto's en bezopen kamphoeren waar de halve wijk hem inmiddels al eens ingehangen heeft. Maar voor de rest zijn de grasvelden waar ik vroeger voetbalde en de pleintjes waar ik wat jaren later rondhing om te blowen en graffitti te spuiten veranderd in onherkenbare betonblokken. Of erger nog. Bejaardenstapelappartementen.

Shit verandert. De wereld verandert. En niet altijd op de manier die je zou verwachten. Weer iets later dan toen ik blowend op pleintjes hing studeerde ik in het pittoreske Maastricht aan de universiteit. En daar had ik een aantal vakken in de techniekfilosofie. Van techniek zelf snap ik nog steeds de ballen als echte alfa zijnde. Een behoorlijk slimme professorman die heel veel boeken had gelezen én geschreven discussieerde toen met mij en mijn vaak evenzo brakke medestudenten over de onvoorziene gevolgen die nieuwe techniek kan hebben op en in een samenleving. IPods en mp3-spelers zijn heel tof maar kunnen ook ervoor zorgen dat iedereen in zijn eigen personal bubble opgeslokt raakt. Internet kan mensen connecten maar kan ook een volledige platenindustrie zodanig in de problemen brengen dat heel nieuwe verkoopmodellen uitgedacht moeten worden. Een oorspronkelijk niet eens op de grote massa gerichte technologie als internet bracht ons email. Megahandig maar de posterijen hebben wel een beetje een probleem nu. En dan worden mensen weggesaneerd en kan het inmiddels geprivatiseerde postbedrijf alle postbodes die meer dan 25 uur per week werken eruit flikkeren. Ik hang hier niet per sé een waardeoordeel aan. Ik wijs er alleen even op. Techniek is nooit autonoom. Alleen omdat iets dankzij superslimme marketingtrucjes goed verkoopt en dus de omzet en aandelen van grote bedrijven weer kan doen stijgen, betekent niet dat het ook écht een goed idee is.

Ik had het niet durven voorspellen toen ik als klein mannetje in een postkantoor in Zuid-Limburg ergens vol ontzag naar de trots voortwerkende postbedienden keek. Ik wist toen nog niet eens wat een computer in vredesnaam was. Laat staan het internet. De wereld verandert heel erg snel. Kijk er af en toe een beetje kritisch heen. Soms is enige scepsis wel op zijn plaats en hoef je niet meteen alles wat nieuw is te kopen omdat iedereen anders het ook doet en alle hippe mensen op televisie zeggen dat het gaaf is. Wie weet wie er in de toekomst indirect weggeautomatiseerd wordt.